قسم به شبقسم به شب به یکی از موارد قسم در قرآن اطلاق می‌شود. ۱ - موارد قسم به شب در قر آندر هفت آیه قرآن کریم قسم به شب آمده است: ۱. (واللیل اذ ادبر)؛ « سوگند به شب چون بگذرد»؛ ۲. (واللیل اذا عسعس)؛ «سوگند به شب چون برود»؛ ۳. (واللیل وما وسق)؛ «سوگند به شب و آن چه را جمع آوری می‌کند»؛ ۴. (واللیل اذا یسر)؛ «سوگند به شب هنگامی که حرکت می‌کند»؛ ۵. (واللیل اذا یغشاها)؛ «سوگند به شب چون فرو پوشد»؛ ۶. (واللیل اذا یغشی)؛ «سوگند به شب چون فرو پوشاند»؛ ۷. (واللیل اذا سجی)؛ «سوگند به شب چون آرام گیرد». ۲ - فلسفه قسم به شب۲.۱ - گوناگونی تلاش انسانهاقسم خداوند به شب، هنگام فراگير شدن آن، براى تأكيد بر گوناگون بودن تلاشهاى انسانها (از نظر سودمندى و زيان): وَ اللَّيْلِ إِذا يَغْشى إِنَّ سَعْيَكُمْ لَشَتَّى. ۲.۲ - تفاوت فرجامقسم خداوند به شب، درباره تفاوت فرجام انفاقگران با تقوا و بخیلان زراندوز: وَ اللَّيْلِ إِذا يَغْشى فَأَمَّا مَنْ أَعْطى وَ اتَّقى فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْيُسْرى وَ أَمَّا مَنْ بَخِلَ وَ اسْتَغْنى فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْعُسْرى. ۲.۳ - نوید به پیامبرسوگند خداوند به شب، هنگام سيطره كامل تاريكى آن بر موجودات، براى بيان تأكيد بر نويد آخرتى، بهتر از دنیا براى پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: وَ اللَّيْلِ إِذا سَجى وَ لَلْآخِرَةُ خَيْرٌ لَكَ مِنَ الْأُولى. ۲.۴ - رستگارى اهل تزكيهقسم خدا به شب، براى بيان رستگاری اهل تزکیه: وَ اللَّيْلِ إِذا يَغْشاها قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها. ۲.۵ - زيانكارى گناهكارانقسم خداوند به شب، براى بيان زيانكارى گناهکاران: وَ اللَّيْلِ إِذا يَغْشاها وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها. ۲.۶ - ابلاغ قرآن به پیامبرقسم خداوند به شب، براى تأكيد بر ابلاغ قرآن به محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله به وسيله فرستاده‌اى بزرگوار (جبرئیل): وَ اللَّيْلِ إِذا عَسْعَسَ إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِيمٍ. ۲.۷ - سوگندی شایستهقسم خداوند به گذشت شب، سوگندى شايسته و كافى و بجا در ديدگاه هر انسان عاقل: وَ اللَّيْلِ إِذا يَسْرِ هَلْ فِي ذلِكَ قَسَمٌ لِذِي حِجْرٍ. ۲.۸ - تنوع مراحل آینده انسانسوگند به شب، درباره تنوّع مراحل آینده انسان: وَ اللَّيْلِ وَ ما وَسَقَ لَتَرْكَبُنَّ طَبَقاً عَنْ طَبَقٍ. ۲.۹ - کیفر امت‌های طغیانگرقسم خداوند به شبهای دهگانه براى كيفر امت‌هاى طغيانگر و مفسد: وَ لَيالٍ عَشْرٍ أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِعادٍ إِرَمَ ذاتِ الْعِمادِ الَّتِي لَمْ يُخْلَقْ مِثْلُها فِي الْبِلادِ وَ ثَمُودَ الَّذِينَ جابُوا الصَّخْرَ بِالْوادِ وَ فِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتادِ الَّذِينَ طَغَوْا فِي الْبِلادِ فَأَكْثَرُوا فِيهَا الْفَسادَ فَصَبَّ عَلَيْهِمْ رَبُّكَ سَوْطَ عَذابٍ. ۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«قسم به شب». مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۳، ص۲۸۶، برگرفته از مقاله «موارد قسم خدا (شب)». |